Deseń i rytm.   

Deseń i rytm to pojęcia kojarzące się głównie z wzornictwem i muzyką. Bardzo często stają się one podstawą kompozycji obrazu fotograficznego, zwłaszcza na zdjęciach o tematyce przyrodniczej, krajoznawczej oraz tych, gdzie głównym tematem jest architektura. W ostatnim przypadku obydwa pojęcia zwykle są ze sobą nierozerwalnie związane. …

Deseń i rytm

Liście klonu i bluszczu o powtarzalnych kształtach tworzą deseń złożony z nieregularnych plam w dwóch kolorach.

Deseń i rytm to pojęcia kojarzące się głównie z wzornictwem i muzyką. Bardzo często stają się one podstawą kompozycji obrazu fotograficznego, zwłaszcza na zdjęciach o tematyce przyrodniczej, krajoznawczej oraz tych, gdzie głównym tematem jest architektura. W ostatnim przypadku obydwa pojęcia zwykle są ze sobą nierozerwalnie związane.

Deseń to układ elementów dający wrażenie wzoru,rysunku.

Z kompozycją deseniową spotykamy się wszędzie tam, gdzie ten sam obiekt lub element obrazu powtarza się wielokrotnie w sposób mniej lub bardziej regularny,tworząc układy geometryczne. Typowym przykładem takich obrazów są zdjęcia elewacji nowoczesnych biurowców, stosów jednakowych produktów poukładanych na magazynowych półkach, czy też fotografie wojskowych cmentarzy z jednakowymi mogiłami usytuowanymi w stałych odstępach. Kadry tego typu z założenia powinny wydawać się nudne i jednostajne, jednak w zdawałoby się idealnym porządku czujne oko obserwatora zawsze może napotkać coś niepozornego, co silnie przyciągnie jego uwagę. W przypadku ścian biurowców mogą to być nieregularnie oświetlone pomieszczenia, nierówno zaciągnięte żaluzje lub jakaś roślina ustawiona wewnątrz na parapecie. Na wojskowym cmentarzu będą to znicze rozmieszczone nierówno na pojedynczych mogiłach.

Deseń w fotografii nowoczesnej architektury. Kompozycja po przekątnej kadru (krzywa wznosząca się) lekko ożywia statyczny motyw.

Deseń w fotografii nowoczesnej architektury. Abstrakcyjne ujęcie zawierające w sobie deseń i rytm. Ukośne, opadające linie poziome oraz stopniowo „zagęszczające się” linie pionowe nadają kompozycji bardzo dynamiczny charakter.

Tworząc kompozycję deseniową, warto wyszukiwać w niej drobne nieregularności, starając się umieszczać je w mocnych punktach obrazu, co z pewnością uczyni go bardziej interesującym.

Z zupełnie innym rodzajem deseni mamy do czynienia w fotografii przyrodniczej. Tu często tworzone są one przez dużą ilość jednakowych elementów ustawionych w sposób chaotyczny, ale stanowiących tak zwane plamy barwne lub tonalne na obrazie. Mam na myśli stada zwierząt i ptaków, pnie lub listowie drzew i krzewów, fotografowanych szczególnie jesienią. Zdjęcia takie wykonywane są zwykle przy użyciu obiektywów o długich ogniskowych, które są idealnym narzędziem do tworzenia obrazów posiadających „zagęszczoną”perspektywę. Typowym przykładem kompozycji deseniowej w fotografii przyrodniczej są zdjęcia lotnicze,zwłaszcza te wykonywane z dużych wysokości. Zagospodarowane przez człowieka tereny – osiedla, pola, winnice – widziane zlotu ptaka mają różne, mniej lub bar-dziej regularne wzory. Warto zapoznać się twórczością Yanna Arthus-Bertranda specjalizującego się w fotografii lotniczej, rejestrującego w niecodzienny sposób piękno naszej planety.

Widownia Teatru na Wodzie w Łazienkach Królewskich. Kompozycja rytmiczna o szybko narastającym tempie.

Główne elementy obrazu, rozmieszczone w regularny sposób, mogą tworzyć rytmiczną strukturę wizualną. Rytm to powtarzanie się czegoś w regularnych odstępach. Wszelako owe cykliczne, jednakowe odstępy, w jakich umieszczone zostały elementy w naturze, na zdjęciu nie muszą tak wyglądać.

Wentylatory magazynów wojskowych w Forcie Bema w Warszawie. Kompozycja o nieregularnym rytmie

Wyobraźmy sobie poręcz z tralkami – gdy stoimy przednią na wprost, odstępy są równe. Gdy spojrzymy pod kątem, odniesiemy wrażenie, że będą one ulegały regularnemu zmniejszaniu, zgodnie z zasadą perspektywy. Zależnie od tego, z której strony kadru poręcz będzie bliżej nas – z prawej lub z lewej, rytm będzie odpowiednio nabierał tempa, bądź tracił je. Kompozycja zyska wówczas dynamiczny charakter. Zjawisko to możemy zaobserwować na prezentowanych w artykule zdjęciach ściany biurowca oraz widowni Teatru na Wodzie w Łazienkach Królewskich.

Kompozycja deseniowa złożona z kilku różnych „faktur”. Gołąbek na tle gładkich płyt chodnikowych ulokowany w mocnym punkcie obrazu sprawia, że kompozycja staje się bardziej urozmaicona.

tekst i zdjęcia: Robert Urbański